Nieuws
Thematisch Overleg over Gestelijk Gezondheid van 23/09/2024
31 okt
Dit event is het startsein van een samenwerkingsproces om beter in te spelen op de behoeften van gebruikers en de toegankelijkheid van geestelijke gezondheidsdiensten te verbeteren.
Het is niet de bedoeling van dit artikel om de debatten van de verschillende ronde tafels volledig weer te geven, maar om aanvullende informatie te geven bij de One-Pagesamenvatting, die hier beschikbaar is.
Dit eerste overleg was opgebouwd rond verschillende hoofddoelstellingen:
- Overleg over geestelijke gezondheid opstarten op de schaal van zorgzone Noord-Oost
- Zorgen voor een voortdurende monitoring van de behoeften van de bevolking en van de actoren rond dit thema.
- Makkelijker informatie en nieuws over geestelijke gezondheidsdiensten en -initiatieven delen.
- Nagaan hoe toegankelijk geestelijke gezondheidsdiensten en -initiatieven zijn aan de hand van de problemen die tijdens de uitwisselingen aan bod komen.
Na een presentatie over de dimensies van toegankelijkheid tot diensten, voerden de deelnemers drie rondetafelgesprekken, waar ze cruciale kwesties rond stigmatisering en inclusief onthaal bespraken.
- Vertegenwoordiging en stigmatisering in de geestelijke gezondheidszorg
Het eerste rondetafelgesprek richtte zich op vertegenwoordiging van stigmatisering in de geestelijke gezondheidszorg, en startte met het delen van belevingen en ervaringen. Verschillende concrete casussen toonden hoe stigmatisering zowel gebruikers als professionals treft.
De deelnemers benadrukten hoe belangrijk het is om te kijken naar de mens in zijn geheel, rekening houdend met hun persoonlijke context, sociale netwerk en situatie, in plaats van hem te reduceren tot zijn stoornissen. Met die aanpak kunnen verwachtingen worden bijgesteld en kan meer aangepaste ondersteuning worden geboden.
De discussie wees ook op het bestaan van zelfstigmatisering bij gebruikers. Zij internaliseren de oordelen die over hen worden geveld, waardoor hun sociale uitsluiting wordt versterkt. De aard van de gebruikte taal wordt gezien als een belangrijke factor in die stigmatisering. Termen als ‘psychotisch’ of ‘depressief’ staan in contrast met de termen die gebruikt worden bij somatische ziektes, waar we bijvoorbeeld spreken over ‘mensen met kanker’. Die woordkeuze heeft een directe invloed op hoe stoornissen worden waargenomen en ervaren.
Een ander essentieel punt dat werd besproken was het belang van het verbale en non-verbale onthaal. De manier waarop een gebruiker wordt ontvangen, met woorden of gebaren, speelt een cruciale rol bij het tot stand brengen van een niet-stigmatiserende omgeving. Het idee van een vertrouwenspersoon die gebruikers begeleidt naar andere voorzieningen werd geopperd als een goede praktijk om de band in stand te houden en stigmatisering te verminderen.
- Het onthaal- en intakeproces optimaliseren
Het tweede rondetafelgesprek ging over de vraag hoe het onthaal- en intakeproces kan worden aangepast om gebruikers die met stigmatisering worden geconfronteerd beter te integreren. Deelnemers noemden structurele obstakels zoals verzadigde wachtlijsten en problemen om contact te houden met gebruikers wanneer afspraken worden afgezegd.
Er zijn een aantal concrete oplossingen voorgesteld:
- Diversificatie van communicatiekanalen: tools gebruiken zoals WhatsApp, sms, e-mail of sociale media om makkelijker afspraken te kunnen maken, vooral voor de meest kwetsbare gebruikers die moeite hebben om de gebruikelijke kanalen te gebruiken.
- Beschikbaarheid van persoonlijk onthaal: dit onthaal zonder afspraak is geïnspireerd door het voorbeeld van La Gerbe, dat dagelijkse inloopsessies aanbiedt. Het wil inspelen op de behoeften van mensen die zich moeilijk aan vaste uurroosters kunnen houden.
- Huisbezoeken: voor mensen met mobiliteitsproblemen door fysieke of psychische problemen of door materiële beperkingen werd de mogelijkheid om gebruikers thuis te ontmoeten genoemd als een relevante aanpassing.
De deelnemers benadrukten de noodzaak om een gemeenschappelijke agenda op te stellen zodat de band niet wordt verbroken wanneer afspraken worden geannuleerd wegens ziekte van een professional of organisatorische beperkingen. Die onderbrekingen kunnen bijzonder moeilijk zijn voor gebruikers, voor wie deze afspraken soms hun enige sociale band zijn.
Het beheer van ‘windows of opportunity’ (bijvoorbeeld zeer beperkte telefoontijden) werd ook besproken. Sommige diensten zouden bijvoorbeeld berichten kunnen sturen om er zeker van te zijn dat gebruikers betrokken blijven, of flexibelere systemen voor wachtlijsten kunnen opzetten.
- Naar meer inclusieve diensten voor doelgroepen met meervoudige problemen
Het derde rondetafelgesprek focuste op de inclusiviteit van diensten voor doelgroepen met meervoudige problemen (taalbarrières, financiële moeilijkheden, stigmatisering).
Deelnemers benadrukten dat professionals moeten worden opgeleid om beter om te gaan met de emoties van gebruikers, vooral in crisissituaties. De interculturele benadering werd gezien als een belangrijke hefboom voor het aanpassen van de diensten. Een vlottere en meer systematische toegang tot interculturele bemiddelaars is aanbevolen om aan de communicatiebehoeften te voldoen, vooral in situaties waar taalbarrières de toegang tot zorg in de weg staan.
Een ander aspect dat werd genoemd was het belang van een holistische benadering van zorg, inclusief activiteiten die niet direct verband houden met zorg. Het organiseren van workshops op onconventionele locaties, zoals cafés of openbare ruimtes, kan helpen om vertrouwen op te bouwen bij gebruikers en de deur openen naar meer diepgaande uitwisseling.
De digitale kloof wordt gezien als een belangrijke barrière voor toegang tot diensten, vooral voor mensen die moeilijk toegang hebben tot technologie. Er is voorgesteld om schermvrije onthaalprotocollen in te voeren om ervoor te zorgen dat het eerste contact niet afhankelijk is van digitale hulpmiddelen.
Tot slot benadrukte de discussie het belang van sterkere interprofessionele relaties, in het bijzonder door kaders op te zetten die betere kennisdeling tussen professionals aanmoedigen. Zo zouden gebruikers beter kunnen worden doorverwezen en kan een meer inclusieve intake worden gegarandeerd.
Conclusie en volgende stappen
Het eerste thematische overleg opende een ruimte voor reflectie en concrete voorstellen om de toegang tot geestelijke gezondheidsdiensten in zorgzone Noord-Oost te verbeteren. Uit de discussies kwam een aantal haalbare aanpassingen uit de bus, zowel voor het onthaal als voor de inclusiviteit van de diensten.
Het volgende overleg is gepland in januari 2025 en zal de gelegenheid bieden om die werkpistes verder te onderzoeken. Data en details worden binnenkort meegedeeld.
De presentatie en samenvatting van dit TO vind je in de pagina “Thematisch Overleg”. Aarzel niet om contact met ons op te nemen voor meer informatie via het e-mailadres of telefoonnummer van de zorgzone.